Sakarya Meyd. Muharebesi
Sakarya Meydan Savaşı
(23 Ağustos-12 Eylül 1921)
Yunan ordusu Sakarya Nehri’ni geçmiştir (22 Ağustos 1921).
Türk ordusu savaşın başında geri çekilme taktiğini uygulamıştır.
Yunan ordusu Ankara’ya 50 km. (Polatlı) yaklaşmıştır.
M.Kemal; “Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün bir vatandır”, demiştir.
22 gün (gece ve gündüz) süren savaş Türk ordusunun zaferi ile sonuçlanmıştır (13 Eylül 1921).
Zaferin Önemi:
Türk ordusunun II.Viyana bozgunu ile başlayan gerileyişi sona ermiştir.
Türk ordusu savunmadan taarruza geçti.
Yunanlar ordusu savunmaya çekilmiştir.
Meclisin Kayseri’ye taşınma meselesi sona ermiştir.
Yunan ordusu taarruz gücünü kaybetmiş, elindeki toprakları korumaya çalışmışlardır.
Yunanlar Doğu Trakya’dan İstanbul’a doğru düşündükleri ilerleyişten vazgeçmişlerdir.
M.Kemal’e TBMM tarafından Gazilik ve Mareşallik rütbesi verilmiştir (19 Eylül 1921).
Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’nda en büyük kaybı bu savaşta olmuştur (3.288 kişi).
TBMM ve Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması imzalanmıştır (13 Ekim 1921).
Fransızlar’la Ankara Antlaşması imzalanmıştır (20 Ekim 1921).
İtilaf Devletleri TBMM’ye ateşkes ve barış teklifinde bulunmuştur.
İngilizler’in Yunanistan’a verdiği destek sona ermiştir.
BÜYÜK MİLLET MECLİSİ REİSİ BAŞKUMANDAN MUSTAFA KEMAL PAŞA HAZRETLERİNE
GAZİLİK ÜNVANI İTA VE RÜTBEİ MÜŞİRİ TEVCİHİNE DAİR KANUN
Kabul Tarihi : 19 Eylül 1337 (1921)
Madde 1.
T.B.M.M. Reisi Başkumandan Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Gazilik ünvanı rütbei müşiri tevcih olunmuştur.
(T.B.M.M. Reisi Başkumandan Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Gazilik ünvanı ve Mareşallik rütbesi verilmiştir.)
Madde 2.
İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meriyülicradır.
Madde 3.
İşbu kanunun icrasına B.M.M.e memurdur.
Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)
Rusya’nın gözetiminde Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan ile TBMM arasında Kars Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmaya göre:
KARS ANTLAŞMASI
( 13 EKİM 1921 )
1. Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında yapılan her türlü antlaşma geçersiz sayılacak ancak Moskova Antlaşması geçerliliğini sürdürecektir.
2. Taraflar “Türkiye” ifadesi ile son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde kabul edilen Misak-ı Milli’nin kapsadığı toprakların anlaşılacağını kabul edeceklerdir.
3. Ankara Hükümeti; Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycanla ilişkili olup yeni yönetimlerce geçersiz sayılan antlaşmaları geçersiz sayıp tanımayacağını taahhüt edecektir.
4. Türkiye’nin kuzeyde Sarp köyünden başlayarak güneye uzanan doğu sınırları taraf devletlerce kabul edilecektir.
5. Batum ve çevresi, o bölgede yaşayan müslüman halkın kültürel ve dinsel haklarının saklı kalması şartı ile Gürcistan’a bırakılacaktır.
6. Ankara Hükümeti ve Gürcistan, ortak sınır bölgeleri halklarının karma bir komisyonca gümrük, güvenlik ve sağlık işleri alanlarında konulacak öncelikli yasalara uymaları koşuluyla, sınır geçişlerinin kolaylaştırılmasını sağlayacaklardır.
7. Gürcistan, Karadeniz’e kıyısı olan bir devlet olarak, Moskova Antlaşması’nda belirtilen Boğazlara ilişkin rejimin düzenlenmesine ilişkin esasları kabul edecektir.
8. Türkiye ve Gürcistan, sınır bölgelerinde yaşayan halklardan olup Gürcü yada Türk uyruğundan çıkmak isteyenlerin, mal ve paralarıyla birlikte bir ülkeden diğerine geçişlerini kabul edeceklerdir.
9. Türkiye ve Gürcistan, içlerinden birinin öteki ülke topraklarında oturan uyrukları için “En çok gözetilen ulus” statüsü uygulayacaklardır.
10. Nahçivan’ın statüsünün belirlenmesine ilişkin yapılacak her türlü antlaşmada Türkiye’nin taraf olmasını öngören Moskova Antlaşması hükmü aynen geçerli olacaktır.
Önemi :
Türk Devleti’nin doğu sınırı kesinlik kazanmıştır.
TBMM-Ukrayna Antlaşması (2 Ocak 1922)
Moskova Antlaşması’nın içeriğini tekrarlayan bir antlaşmadır.
